Brusselse werkzoekenden kiezen vandaag zelf of ze een job aanvaarden in Vlaams-Brabant: dit moet veranderen zegt Irina de Knop

De arbeidsmarkt in Vlaams-Brabant kreunt onder een tekort aan arbeidskrachten. 40.000 openstaande vacatures geraken maar niet ingevuld. Nochtans zijn er genoeg werkzoekenden: 30.000 in Vlaams Brabant en bijna 90.000 in Brussel. Irina De Knop, burgemeester in Lennik pleit in het kader van een memorandum van de burgemeesters van de Vlaamse rand voor oplossingen: “Er moeten meer inspanningen volgen van VDAB, daar zijn we het allemaal over eens. Maar het is bij Actiris, de Brusselse bemiddelingsdienst waar het meeste te rapen valt. Zij moeten hun werklozen inschakelen om te werken in Vlaams-Brabant. Alleen zo houden we de welvaartstaat betaalbaar.”

Irina De Knop, tevens federaal lijsttrekker voor Open Vld in Vlaams-Brabant heeft een aantal voorstellen klaar om ervoor te zorgen dat meer Brusselaars in Vlaams-Brabant aan de slag gaan: de werkgevers en bedrijven in Vlaams-Brabant mogen niet de dupe zijn van het feit dat de bevoegdheden verdeeld zitten op verschillende niveaus waardoor de activering vandaag niet lukt. Ze pleit dan ook voor het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, meer sanctionering, het inperken van dotaties voor Actiris bij het niet behalen van hun doelstellingen tot het financieel ondersteunen van bedrijven die een doorgedreven taalbeleid voeren bij het aanwerven van anderstaligen.

De Knop: “Om het land hogerop te brengen en te werken aan een betere toekomst moet de economie kunnen floreren. Om dat te bereiken moeten we werklozen beter activeren. Ook Brusselaars kunnen in Vlaams-Brabant werken. Als je na twee jaar werkloosheid nog steeds weigert bij te dragen, dan zie ik niet in waarom de belastingbetaler werkloosheidsvergoedingen moet ophoesten.”

Het ontbreekt aan een dwingend kader om Brusselaars aan de slag te krijgen:

De economie in Vlaams-Brabant doet het goed. Er worden jobs gecreëerd en we gaan er op vooruit, ondanks moeilijke jaren met verschillende crisissen. In 2023 stonden historisch veel vacatures open in Vlaams-Brabant. Dat zijn historisch hoge cijfers.Om die welvaartsgroei te bestendigen moeten de vacatures echter ingevuld geraken. In Brussel, op nog geen 5 tot 10 km van de werkgelegenheidspolen in Vlaams-Brabant, zijn bijna 90.000 werkzoekenden Ook dit is een historisch groot cijfer. Het hoogste aantal in vijf jaar, zo blijkt uit cijfers die de Brusselse arbeidsbemiddelaar Actiris begin januari bekend maakte. De Knop wil deze twee nu met elkaar matchen.

Een falend activeringsbeleid

Uit een rapport van het Rekenhof eind 2023 blijkt dat de bemiddelingsdienst Actiris ondermaats presteert en compleet faalt in haar activeringsbeleid en dat wil De Knop nu aan de kaak stellen.

In het rapport van het Rekenhof staat ook te lezen dat: “het tempo en de kwaliteit van de begeleiding, die soms laattijdig van start gaat, variëren van werkzoekende tot werkzoekende… Bovendien wordt de begeleiding van werkzoekenden niet adequaat gecontroleerd, waardoor de doeltreffendheid ervan wordt ingeperkt.”

De Knop concludeert dat het handhavingsaspect ook compleet ontbreekt. Net als het Rekenhof stelt ze vast dat ‘de samenwerking tussen Actiris in Brussel en de VDAB in Vlaams-Brabant veel te vrijwillig is ondanks een recent samenwerkingsakkoord tussen VDAB en Actiris.

“Brusselse werkzoekenden die in Vlaanderen solliciteren maar keer op keer jobs weigeren moeten worden gesanctioneerd. Actiris moet haar werk doen. Hiertoe moeten sluitende afspraken gemaakt worden tussen de Vlaamse en Brusselse arbeidsbemiddelaar”, zegt zij.

De gewestgrens blijkt ook een werkgrens

Andere markante vaststelling, de gewestgrens is een werkgrens voor Actiris, en dat is natuurlijk nefast: op het moment dat de auditwerkzaamheden van het Rekenhof werden afgesloten, was er nog geen systeem dat het profiel van de werkzoekenden automatisch matcht met vacatures in Vlaanderen en Wallonië.

Volgens De Knop moet die automatische matching er dringend komen en moet deze bovendien versterkt worden door een actievere individuele bemiddeling op maat vanuit Actiris, vooral voor kortgeschoolden en kansengroepen, meer bepaald door het geven van meer en gerichte sollicitatieopdrachten in Vlaanderen.

Samen met het bovenstaande zijn dit de belangrijkste te nemen maatregelen om het tij te keren:

1) De eerste belangrijke game - changer is de beperking van de werkloosheidsvergoedingen in de tijd na een werkloosheidsperiode van twee jaar. Tegelijk dwingen we Actiris om die mensen sneller en adequater te helpen. Dat kan alleen als Actiris zijn eigen werking verbetert en in het geval van interregionale mobiliteit zijn samenwerking met de VDAB versterkt.

2) Koppel de middelen voor de activeringsdiensten van VDAB en Actiris aan de mate waarin ze erin slagen om werkzoekenden te activeren in een ander gewest. Stel daarvoor duidelijke KPI’s . Lukt hen dat niet, dan geven we die middelen beter aan andere private partners om dit over de gewestgrenzen heen te organiseren. “Als we het echt menen met de interregionale mobiliteit, zullen we aan Actiris een KPI moeten opleggen om x aantal Brusselse werkzoekenden naar een job in Vlaanderen toe te leiden met behulp van de VDAB en vica versa. Indien die KPI niet wordt gehaald, moet zich dat vertalen in het inkorten van de dotatie aan Actiris en VDAB.”

3) Laat mensen én werken én een taal leren. Een ander gekende tegenwerping is dat de Brusselaars vaak geen Nederlands kennen. Voor Irina De Knop is dit echter geen belet om toch een job te aanvaarden. Het is nogal evident dat we, net als in het inburgeringsbeleid trouwens, kiezen voor een en-en-benadering waarbij mensen asap een functionele kennis van het Nederlands leren op de werkvloer. Aanvullend kan ook de individuele beroepsopleiding (IBO) terug meer financieel aantrekkelijk worden gemaakt voor werkgevers.

De Knop stelt ook voor om de bedrijven die anderstaligen aan boord halen, financieel te steunen. ‘Geef de middelen voor die taaltrajecten aan de bedrijven die een eigen taalverwervingsbeleid willen ontwikkelen voor de anderstalige werknemers die ze aanwerven. Een budget dat ze op basis van een duidelijk plan van aanpak en in samenwerking met opleidingsverstrekkers autonoom kunnen besteden.

4) Tot slot moet onze Vlaamse overheid ook mee willen zoeken naar oplossingen voor wat betreft de mobiliteit en bereikbaarheid van de tewerkstellingspolen of de bedrijven in de rand zoals de luchthaven. Dat kan dan via een aantal proefprojecten die kunnen georganiseerd vanuit sectorfondsen of activeringsorganisaties.

Irina De Knop wil bijvoorbeeld onderzoeken of de rol van Aviato, de vzw die fungeert als tewerkstellingscentrum op Brussels Airport, kan worden verbreed naar het verbeteren van de mobiliteit van Brusselaars die een job op of in de buurt van de luchthaven invullen. ‘Een job op de luchthaven wordt vaak gekenmerkt door atypische arbeidstijden. Het is dan ook belangrijk dat mensen die daar komen werken op elk moment van de dag op hun plaats van tewerkstelling kunnen geraken of na afloop van hun shift huiswaarts kunnen keren.”