TERNAT - Archeologische vondst bij graafwerken aan gemeentehuis

Op de 18de eeuwse kaart van Graaf Ferraris zie je de grote slotgracht van het oude mottekasteel.

De door de graafmachine afgerukte palen.

De gracht zou tussen 1860 en 1870 gedempt zijn. Op de kadasterkaart van Popp die uit deze tijd dateert staat ze nog op getekend.

De archeologische site Hoge Wal te Ertvelde vormt één van de best bewaarde mottes van Vlaanderen

Vorige donderdag groef een aannemer een put voor het plaatsen van de watercisterne die het regenwater van het nieuwe gemeentehuis moet opvangen. Willy Van Cauwelaert, die toevallig in de buurt was merkte dat de graafmachine de resten van drie oude palen in groene kleemgrond had geraakt. Hij kon nog net een gedeelte van een paal redden en enkele foto’s laten maken door een behulpzame gemeentebediende, voor de aannemer de cisterne plaatste. De palen zijn mogelijk overblijfselen van de middeleeuwse versterking, een motte, waarnaar het 18^de eeuwse kasteeltje De Mot vernoemd werd. Willy van Cauwelaert alarmeerde meteen de Diensten van erfgoed en archeologie. Zij kwamen maandag al ter plaatse fotograferen.

Op de plaats waar in 1719 het bakstenen kasteeltje De Mot werd opgericht stond voorheen een middeleeuwse versterking, een mot of mottekasteel genoemd, zo blijkt uit archiefstukken van de dienst erfgoed Vlaams-Brabant. Deze mot was omgeven door een brede slotgracht, zo kun je nog zien op historische kaarten zoals de kaart van de Oostenrijkse Nederlanden van graaf Ferraris die tussen 1771 en 1778 werd gerealiseerd.

Het mottekasteel is één van de oudste kasteelvormen en speelde een uiterst belangrijke rol in de geschiedenis van de kastelenbouw. Het was een versterkte woonplaats van een adellijk persoon. Een mottekasteel bestond uit een opperhof en een neerhof met een achtvormige wal er rond. Het opperhof was een grote kunstmatige aarden heuvel (een motte) meestal beschermd door doornstruiken en palissades (een houten omheining). Er stond een houten gebouw op dat zowel diende om in te wonen als om zich te verdedigen. Op het neerhof speelde zich het dagelijks leven af: er waren ondermeer een boerderij, een kapel, stallen, schuren en verblijfplaatsen van ondergeschikten. Het geheel van grachten, aarden hellingen en palissades maakte van het mottekasteel een bijzonder indrukwekkende vesting.

De archeologische site Hoge Wal te Ertvelde vormt één van de best bewaarde mottes van Vlaanderen waarbij de vroegere ‘motte-structuur’ ook vandaag nog duidelijk te herkennen is: het opperhof, het neerhof en de walgracht bestaan nog steeds als afzonderlijke elementen.

Bibliografie: Vermeulen, L. & Bleys, J., 2011. De Motte te Ternat, in historisch landschappelijke context. Eigen Schoon en de Brabander, 94(1), pp.91-116.