PEPINGEN / HEIKRUIS – Plannen voor nieuwbouw klooster Mater Dei beroeren uitermate de gemoederen

Mater Dei Heikruis - Marc Dedobbeleer, de voorzitter van de raad van bestuur, en Mark Hautekiet, algemeen directeur - © Deschuyffeleer

PEPINGEN / HEIKRUIS – Plannen voor nieuwbouw klooster Mater Dei - © Deschuyffeleer

In de refter van het hersteloord-, rust- en verzorgingscentrum Mater Dei in Heikruis waren het Marc Dedobbeleer, de voorzitter van de raad van bestuur, en Mark Hautekiet, de algemeen directeur, die de dorpsbewoners toelichting verschaften nopens hun aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning voor het bouwen van een nieuw gebouwencomplex in de tuinen van de site en dit gekoppeld aan de sloop van de bestaande hoofdgebouwen. Dit laatste is geenszins naar de zin van vele dorpsbewoners die al jarenlang met het majestueus uitzicht van het vroegere klooster vertrouwd zijn en er bijzonder trots op zijn. Het werd dan ook een geanimeerde hoorzitting waarbij vooral de afbraak van het huidig zorgcomplex op de korrel werd genomen. De gebouwen zijn in erfpacht genomen van het bisdom. Momenteel loopt het openbaar onderzoek. In dat kader pakken de dorpsbewoners uit met een petitie.

Niet meer van de tijd

Dat het zorgcentrum zijn functie niet meer naar behoren kan uitoefenen en dat het niet meer beantwoordt aan de huidige normen vooropgesteld door de wetgever waren dan ook de insteek van de raad van bestuur om uit te kijken naar nieuwe oplossingen. Marc Dedobbeleer: “Zo is onder meer de oppervlakte van de kamers te klein, zijn er te veel meer-persoonskamers, zijn de hellingen in de gangen onveilig, is de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers onvoldoende, zijn de liften te beperkt in capaciteit, zijn de kamers te donker, zijn er te weinig baden en douches en zijn de nutsvoorzieningen niettegenstaande een goed onderhoud en regelmatig nazicht heel kostelijk en beperkt in gebruik. Allemaal zaken die dertig jaar geleden nog konden maar thans door de inspectiediensten als negatief worden aangerekend”.

Totale nieuwbouw

Nu toch al enkele jaren is men dan ook op zoek naar de betere oplossing. Die kreeg nu haar beslag in de plannen voor de bouw van een totaal nieuw complex in de sitetuinen. Het architectenbureau AMV uit Wetteren is de bouwheer. Aan het nieuwbouwproject hangt volgens Marc Dedobbeleer een prijskaartje van 16 miljoen euro vast. Verbouwen zou oplopen tot een kostprijs van 30 miljoen euro, een bedrag dat voor de vzw ver van niet haalbaar is.

Op de hoorzitting was er weinig bezwaar tegen de bouw in sé maar wel tegen én de inplanting én tegen de gekoppelde sloop. Uit het publiek was het Wilfried Wouters, gepensioneerde ambtenaar van de cel Monumenten en Landschappen die er op wees dat de tuin is opgenomen in een wetenschappelijke inventaris als religieuze thematuin. Een classificatie waarover volgens hem “wijselijk met nog geen woord werd over gerept”. Ook pleitte hij, naar het voorbeeld van de Mouterij in Halle, voor een verregaande verbouwing met behoud van de skelet van het voormalige klooster.

Typisch dorpskerngezicht

Heikruisenaar Richard Vanhamme had het over de afbraak van het klooster en de kloosterkapel. Hij ziet hierin het verdwijnen van de uitstraling van het dorp en van zijn typisch dorpskerngezicht. Hij pleitte dan ook resoluut voor het behoud van dit erfgoed, dat de ziel van Heikruis weerspiegelt.

Nog uit het publiek kwam de vraag “waarom dit prachtig gebouw niet eerder werd geklasseerd als waardevol en beschermd onroerend erfgoed om zo bij verbouwingen te kunnen genieten van aanzienlijke financiële tegemoetkomingen vanuit de overheid”.

Ook werd de vraag gesteld waarom nu zoveel open en waardevolle groene ruimte wordt opgeofferd niettegenstaande de algemene bouwtrend thans gaat naar projecten waar juist het groen wordt gespaard.

De benaming van de nieuwbouw als 'vierkantshoeve' met de verwijzing naar het Pajottenland werd eveneens tegen het daglicht gehouden en afgedaan als een zalvend goedpratertje. Het nieuw complex zou immers vier gebouwen tellen, opgesteld in vierkantsvorm en met middenin een ruime tuin met wandelpaden die dan die vier gebouwen verbinden.

De visie van de bewoners en het personeel werd ook toegelicht. Zo merkte de dochter van een bewoonster op dat ook in de toekomst diende te worden gekeken. “Ook ik zou hier graag later terecht kunnen. Alles gaat vooruit en evolueert. In dit geval, en als het niet anders kan, dient het emotionele aspect het niet te halen van het betaal-, het realiseer- en het haalbare”.

Op het voorstel de bestaande gebouwen een nieuwe bestemming te geven wist de voorzitter mee te geven dat ook het bisdom als eigenaar werd aangesproken maar niet wou ingaan op het verzoek. Zowel kinderopvang, gehandicaptenzorg, geestelijke zorg en nog ander aspecten van de zorg zijn daarbij al aan bod gekomen. “Wij zijn ook vandaag nog aanspreekbaar voor elke initiatiefnemer die in de context van maatschappelijke zorg een ruimte op de site wil innemen”, aldus nog de voorzitter.

De insteek vanwege voorzitter Marc Dedobbeleer van “Wij willen de bewoners van de toekomst de juiste zorg geven. Als initiatiefnemers hebben wij geoordeeld dat ons werk doen in de huidige gebouwen niet meer naar behoren kan. Kunnen wij dat hier in Heikruis niet, dan moeten wij zoeken om dit elders te kunnen doen” werd wel onthaald op een algemene afkeuring van het publiek.

Geschiedenis van het klooster in een notendop

Het klooster van Heikruis werd gesticht door de kasteelheren van Risoir (Ter Rijst), die de (arme) meisjes van het dorp van onderwijs en opvoeding wensten te verzekeren. Dankzij de hulp van enkele weldoeners kon in 1820 met de bouw van een school en klooster begonnen worden. Op 4 november 1833 startten de religieuzen van het moederhuis van het klooster der Ursulinen te Tildonk hun kostschool hier voor meisjes.

Naast de kostschool kwam er zo ook mettertijd nog een kantwerkschool, een zondagsschool, een landbouwschool en een kleuterschool. In 1836 werd een kapel langs de zijkant van de parochiekerk gebouwd en werd het complex ook toegankelijk voor externe leerlingen. In 1880 steeg het aantal externen (jongens en meisjes samen) tot meer dan 300 leerlingen. Het aantal interne meisjes bleef net boven het honderdtal.

Later in 1885 werd de aanpalende hoeve aangekocht waardoor talrijke gronden en fruitbomen in het bezit van het klooster kwamen. Dit maakte dat het klooster-pensionaat min of meer zelfbedruipend kon zijn.

Bij het uitbreken van de oorlog in 1940 liep de kostschool leeg. Kostgangers en religieuzen vluchtten. Duitse troepen op hun vluchtweg maakten echter dat zij enkele dagen later reeds terugkeerden. In september 1941 heropenden de zusters de school met een 100-tal kostgangers. Dat jaar werd er begonnen met zowel een Franstalige als een Nederlandstalige afdeling van de drie lagere jaren van de moderne humaniora.

De laatste schooldag in het klooster was op 30 juni 1961. Bij gebrek aan religieuzen werd het ‘Pensionnat des Ursulines Haute-Croix (Brabant)’ dan gesloten. In de jaren die volgden diende het gebouw als tehuis voor herstellende zusters Ursulinen. Ook vele religieuze groeperingen maakten er gebruik van om er tijden van bezinning en gebed door te brengen.

In 1990 hadden alle zusters Heikruis verlaten. Het aan het bisdom geschonken klooster werd grondig verbouwd en kreeg met de vzw Mater Dei een nieuwe bestemming als woonzorgcentrum. Dat centrum werd dan in 2009 nog eens uitgebreid met ’t Molenhof, een dagverzorgingscentrum voor thuiswonende ouderen.