Halle stelde nieuwe aankleding koloniale standbeelden voor met ‘Congo feest?’
Stad Halle stelde nieuwe invulling van de koloniale standbeelden in het park voor: Leopold II staat niet meer op zijn sokkel, het standbeeld van de koloniale pioniers waren bedekt met klimplanten en een digitale zuil boordevol informatie en foto’s wat je de mogelijkheid gaf om even stil te staan bij het verleden…
Deze veranderingen werd in de kijker gezet met ‘Congo feest?’: het werd een echt feest met Congolese muziek, kunst, lekkernijen,… Maar het was ook een moment om na te denken over onze koloniale geschiedenis en de sporen die dit verleden nog nalaat, en om ?erkenning te geven aan de Congolese gemeenschap. Deze veranderingen werden in de kijker zetten met ‘Congo feest?’: Halle stelde nieuwe aankleding koloniale standbeelden voor op ‘Congo feest’
Erkenning Congolese gemeenschap
Het vraagteken in de naam van het evenement ‘Congo feest?’ toont de afweging aan, maar daarbij ook aan de gebeurtenissen uit de koloniale periode en de sporen die deze nog nalaten. De stad Halle wil hiermee erkenning geven aan de Congolese gemeenschap en duidelijk laten weten dat we elke vorm van racisme en discriminatie afkeuren.
Het evenement starte n het Albertpark met een speech tussen het standbeeld van Leopold II en het standbeeld van de koloniale pioniers, gevolgd door een gedicht van slam poet Sarah Bekambo. Vervolgens werd naar verschillende plaatsen in het park gestapt waar enkele Hallenaren in dialoog konden gaan met elkaar. Zo kreeg je een interactieve rondleiding over thema's zoals het koloniaal verleden, paternalisme, racisme en discriminatie.
Dekoloniseringstraject
Reeds in 2020 besloot stad Halle een dekoloniseringstraject op te starten, in samenwerking met het Agentschap Integratie en Inburgering. Zo werd uiteindelijk besloten om het borstbeeld van Leopold II naast zijn sokkel te plaatsen, het standbeeld van de koloniale pioniers in te groenen en infoborden te plaatsen bij de standbeelden. Er komt bovendien een digitale zuil in het park met meer informatie over ons gedeeld koloniaal verleden en de impact hiervan op onze huidige samenleving. Ook werd er een traject opgestart om een antiracisme- en discriminatiebeleid uit te werken.
Het evenement werd vervolgens verder gezet in CC ’t Vondel waar men kon genieten van Congolese lekkernijen, kunst en muziek.
Toespraak Bur'gemeester Marc Snoeck
Geachte heer senator,
Geachte heer ambassadeur van de Democratische Republiek Congo, soyez le bienvenu à notre ville de Hal,
Geachte ere-provincieraadsleden, Geachte ere-burgemeester,
Geachte collega’s uit het college, de gemeenteraad en het Bijzonder Comité Sociale Dienst,
Beste leden van de stedelijke werkgroep “dekoloniseer Halle”,
Beste mensen van de pers,
Beste aanwezigen,
Op zondag 11 december vorig jaar openden wij hier op deze plek officieel het totaal vernieuwd en verfraaid Albertpark. Tijdens de vorige legislatuur hadden wij reeds het Elisabethpark – gelegen achter onze bibliotheek en die op dit ogenblik een volledige make-over krijgt – volledig gerenoveerd, natuurlijker gemaakt en voorzien van een eerste Zenneterras gebouwd door onze eigen stadsdiensten.
Het Albertpark werd in 1897 officieel geopend en dit was exact 125 jaar geleden en dus het perfecte moment om dit met enig feestgedruis te doen. De periode tussen 1870 en 1914, net voor de eerste Wereldoorlog, wordt ook wel omschreven de “Belle Epoque”, de mooie eeuw of het gouden tijdperk. Deze periode werd immers gekenmerkt door vooruitgang, vernieuwing en culturele ontwikkeling. De “Belle Epoque” was een tijd waarbij de welvaart toenam onder de bevolking, of beter gezegd onder een bepaalde laag van de bevolking.
De periode van de “belle Epoque” heeft echter ook een minder fraaie keerzijde. Het is immers de tijd van het kolonialisme en het uitbuiten van immense overzeese gebieden. Van deze minder mooie kant van de medaille vind je dan ook in dit park de restanten, die daar zeer duidelijk naar verwijzen. Wij hebben er vorig jaar dan ook zeer bewust voor gekozen om de officiële opening van het volledig vernieuwde Albertpark volledig los te koppelen, totaal te scheiden van het dekolonisatieverhaal dat we vandaag willen brengen. Onder de subtiele, maar zeer goed gevonden titel “Congo Feest ?” willen we vandaag de focus leggen op de twee monumenten die hier zo prominent aan de ingang aanwezig waren. Beide standbeelden, zowel de Leopold II-buste als het monument “Hulde aan de koloniale pioniers” zijn hier terecht gekomen op vraag en op initiatief van de toenmalige zeer actieve “Koloniale Kring van Halle”, waar heel wat eerbiedwaardige stadsgenoten deel van uit maakte.
Met het feest van vandaag, weliswaar met een duidelijk geaccentueerd vraagteken, willen we deze donkere bladzijde uit onze Belgische geschiedenis omslaan. Een bladzijde waar we niet fier op zijn. Een bladzijde vol van economische uitbuiting, leegroof, onderdrukking, racisme en wandaden. En dit, dames en heren, is geen gevolg van een overgevoeligheid voor wokeness of hysterische waakzaamheid. Het zijn gewoonweg feiten die reeds verschillende malen door vele onafhankelijke onderzoekers wetenschappelijk onderzocht werden en die allemaal tot dezelfde vaststelling zijn gekomen : het kolonialisme heeft voor onnoemelijk en onmenselijk veel leed gezorgd voor de zwarte bevolking, zowel in de periode van Congo Vrijstaat als tijdens de periode van Belgisch Congo.
De bladzijde moet weliswaar omgeslagen worden, maar mag niet vergeten worden. We scheuren deze bladzijde dus niet uit de geschiedenisboeken. We halen de monumenten dan ook niet weg en we leggen ons niet neer bij vandalisme.
Samen met onze dienst gelijke kansen en het Agentschap Integratie en Inburgering hebben we als stadsbestuur een heel “dekolonisatietraject” doorlopen. Samen ook met heel wat verschillende partners. Mijn collega, schepen Marijke Ceunen, bevoegd voor mondiaal beleid en integratie, zal het zo dadelijk hier wat meer over hebben.
De uiteindelijke beslissing luidde : we laten de beelden niet verdwijnen, maar met de historische kennis van vandaag herleiden we de monumenten tot hun ware proportie. Leopold II halen we letterlijk en figuurlijk van zijn sokkel en de nietsontziende natuur zal er mettertijd voor zorgen dat de hulde aan de koloniale pioniers overwoekerd geraakt en verdwijnt en vervangen wordt door een hulde aan het park.
Als stadsbestuur hebben we duidelijk gekozen voor deze weg. Duiding, het plaatsen van de monumenten in hun tijdskader, historische en wetenschappelijke kennis over deze periode en last but not least willen we de waarde van de verlichting “vrijheid, gelijkheid en solidariteit” duidelijk onderschrijven en betekenis geven aan de generatie van vandaag, maar ook aan deze van morgen.
Sinds we met zijn allen naar de formidabele reeks “de geschiedenis van Vlaanderen” van Tom Waes kijken, hebben we geleerd dat de kennis van de geschiedenis wel degelijk inzichten bijbrengt over het heden en hopelijk ook voor de toekomst.
De “Black lives matter-beweging” heeft de grote verdienste dat zij de voorbije jaren de zaken terug heel scherp heeft gesteld. Als burgemeester – één van de weinige trouwens in gans Vlaanderen trouwens – was ik ondanks het feit dat we toen nog in volle coronaperiode waren er toch van overtuigd dat deze beweging de mogelijkheid moest hebben om haar terechte boodschap luid en in het openbaar te verkondigen. Dit toenmalig initiatief op vraag van enkele Halse studenten heeft de bal van de dekolonisering zeker in een stroomversnelling gebracht.
Ik zou echter oneer aan doen als ik niet terzelfdertijd hulde breng aan “onze Halse tedere anarchist” en pionier van de dekolonisatie avant-la-lettre, de veel te jong gestorven Jean-Pierre Laus. Met zijn onderzoek, acties en initiatieven kaartte hij het probleem reeds aan op een moment dat er eigenlijk niemand van wakker lag.
Met de nieuwe duidingsborden en met het digitale scherm kiezen we als stadsbestuur duidelijk voor een stad waar er geen plaats is voor discriminatie op basis van ras, kleur, religie, seksuele voorkeur of herkomst. Het is misschien dan ook niet toevallig dat hier het eerst kleurenboogzebrapad ligt van onze stad, enkele meters even verder op. Het statement is dus zeer duidelijk, het is een no-pasaran over de ganse lijn.
Dames en heren, onlangs las ik een fragment uit het boek van de Amerikaanse auteur Elie Wiesel, die de Holocaust overleefde. Hij schrijft het volgende : “het tegengestelde van de liefde is niet de haat, maar de onverschilligheid en onverschilligheid is de ultieme belichaming van het kwaad”. Ik denk dat in deze korte zin zeer veel waarheid zit Onverschilligheid ten opzichte van racisme, ten opzichte van ongelijkheid, ten opzichte van onrechtvaardigheid, ten opzicht van armoede, … en zo zou ik nog een tijdje kunnen doorgaan is wel degelijk een verderf en leidt tot immobilisme.
Met deze boodschap wens ik jullie dan ook allemaal een gezonde proportie verontwaardiging toe, wil ik mij nu reeds zeer graag aansluiten in naam van alle collega’s van het college bij de dankwoorden die schepen Marijke Ceunen zo dadelijk zal uitspreken (we hebben immers zoals het hoort aan taakverdeling gedaan) en tot slot nodig ik graag iedereen van harte uit om ook deze namiddag in cultuurcentrum ’t Vondel verder deel te nemen aan de activiteiten in het kader van Congo Feest, maar waar dan de nadruk zal liggen op feest en niet op het vraagteken.
Marc Snoeck
Burgemeester
