Lancering van het Perinataal Netwerk Zennevallei-Pajottenland
In CC Westrand te Dilbeek werd vandaag het Perinataal Netwerk Zennevallei-Pajottenland feestelijk gelanceerd. Deze netwerkstructuur brengt zorg- en welzijnsactoren samen rond (aanstaande) ouders en jonge kinderen, met als missie: een kwalitatieve, toegankelijke en geïntegreerde ondersteuning tijdens de eerste 1000 dagen – van conceptie tot de tweede verjaardag van het kind.
Kick-off: samen bouwen aan een sterk netwerk
Tijdens de kick-off maakten deelnemers uit de zorg- en welzijnssector kennis met de visie en ambities van het netwerk. In interactieve werktafels deelden professionals hun ervaringen, knelpunten en ideeën voor een betere samenwerking. De aanwezigen stemden ook op een naam voor het perinataal netwerk, die op het einde van het event feestelijk werd onthuld: het Perinataal Netwerk “Nest” is geboren! Barbara Vanheule, Coördinator van Eerstelijnszone Zennevallei, benadrukt: “Met dit netwerk brengen we lokaal mensen, kennis en praktijken samen. Het is een concrete stap naar toegankelijke, gecoördineerde ondersteuning op maat van het jonge gezin.”
Waarom een perinataal netwerk?
De eerste 1000 dagen zijn cruciaal voor de ontwikkeling van een kind. In deze periode wordt niet alleen de basis gelegd voor de fysieke en psychische gezondheid, maar ook voor kansen later in het leven. Toch botsen veel gezinnen in die vroege levensfase op drempels tot hulp, een versnipperd aanbod en onzekerheid over waar ze terechtkunnen. Ook voor professionals is het steeds moeilijker om door de bomen het bos te zien.
Dit netwerk wil daar verandering in brengen, door samenwerking te versterken, het aanbod duidelijker in kaart te brengen en warme zorg op maat mogelijk te maken. De talrijke aanwezigheid vandaag bevestigt de nood aan verbinding en afstemming.
Barbara Vanheule: “We horen steeds vaker vanuit het werkveld dat gezinnen niet of te laat bij de juiste hulp terechtkomen. Doorverwijzingen verlopen soms stroef, zeker in kwetsbare situaties of wanneer er sprake is van een multiproblematiek. Met dit netwerk willen we drempels verlagen en professionals sterker verbinden, zodat gezinnen sneller en beter geholpen worden.”
Jaarthema: ‘Samen voorbij Trauma’
Het OverHoop-project is een initiatief van de Koning Boudewijnstichting met steun van de Vlaamse overheid, dat tot doel heeft eerstelijnsprofessionals – zoals zorg- en welzijnsactoren – te versterken in het herkennen, bespreekbaar maken en gepast omgaan met ontwikkelingstrauma. Zowel Eerstelijnszone Zennevallei als Pajottenland ontvingen een OverHoop-subsidie en verankeren deze middelen structureel binnen het perinataal netwerk. Met deze middelen wordt ingezet op het vergroten van het bewustzijn rond traumasensitieve zorg en het opzetten van een opleidingsprogramma voor eerstelijnsprofessionals in de regio. De organisatoren van het Perinataal Netwerk kozen dan ook symbolisch voor ‘
Samen voorbij Trauma’ als jaarthema.
Door professionals op te leiden in traumasensitief werken willen ze bijdragen aan een zorgomgeving waarin jonge kinderen en gezinnen met trauma sneller, warmer en beter ondersteund worden. Shauny De Leenheer, Stafmedewerker van Eerstelijnszone Pajottenland, licht toe: “Trauma is niet altijd zichtbaar, maar laat diepe sporen na. Door onze professionals hierin te versterken, kunnen we samen écht het verschil maken voor kwetsbare gezinnen vanaf het prille begin.”
Beleidskader: Interfederaal Plan voor Geïntegreerde Zorg
De uitbouw van het netwerk is ingebed in het Interfederaal Plan voor Geïntegreerde Zorg, een beleidskader dat overheden en sectoren verbindt. Het plan focust op samenwerking over beleidsniveaus heen, en heeft bijzondere aandacht voor preventie, vroegdetectie en zorg op maat. Kristel Vermeulen, Stafmedewerker bij Expertisecentrum De Bakermat, licht toe: “Het Interfederaal Plan voor Geïntegreerde Zorg biedt een unieke kans om de perinatale zorg in Vlaanderen te versterken. Door samenwerking over sectoren en beleidsniveaus heen kunnen we gezinnen in kwetsbare situaties beter ondersteunen en een sterke basis leggen voor de toekomst van elk kind.” Vroege detectie met de Born in Belgium-tool
Een sleutelinstrument binnen het Interfederaal Plan voor Geïntegreerde Zorg is de Born in Belgium screeningstool.
Deze digitale tool helpt professionals om psychosociale kwetsbaarheden bij zwangere vrouwen systematisch in kaart te brengen. Denk aan signalen rond mentaal welzijn, armoede, beperkte sociale steun, instabiele huisvesting of middelengebruik.
Parel De Geest, Implementatiecoach voor Born in Belgium in de regio Zennevallei-Pajottenland, begeleidt hulpverleners en organisaties in het gebruik van de tool: “Born in Belgium helpt professionals om snel en gericht psychosociale kwetsbaarheden te detecteren. Het is een praktisch hulpmiddel dat de juiste zorg sneller bij de juiste gezinnen brengt.” De tool laat toe om sneller passende begeleiding of doorverwijzing op te starten – nog vóór situaties escaleren. Voor het gezin betekent dit: minder drempels, minder stress en meer kansen op een veilige, stabiele start.
Cijfers onderstrepen de noodzaak
De eerste ervaringen van zorgverleners tonen aan dat bijna alle zwangere vrouwen (98%) openstaan voor een gesprek over hun psychosociaal welzijn. Dit biedt kansen om samen te zoeken naar oplossingen die bijdragen aan een zo kansrijk mogelijke start voor elk kind. In 2023 en 2024 werden in totaal 8.829 vrouwen via het platform bevraagd. Depressieve symptomen kwamen het vaakst voor (18,1%), gevolgd door financiële moeilijkheden (13,9%). Daarnaast gaf 6,8% van
Het Interfederaal Plan voor Geïntegreerde Zorg werkt in eerste instantie rond drie prioritaire thema’s: 1.De eerste 1000 dagen (een gezonde start voor kinderen),
2 Kwetsbare ouderen (ondersteuning bij vergrijzing en zorgbehoeften),
3 Kinderen en jongeren met obesitas (preventie en aanpak van overgewicht bij de jeugd). Deze prioriteiten zijn erop gericht om via samenwerking en integrale zorg bij te dragen aan een betere levenskwaliteit en gezondheidsuitkomsten de vrouwen aan over een beperkt sociaal netwerk te beschikken, en rapporteerde 6,9% angstige symptomen.
Ondersteuning voor zorg- en welzijnsprofessionals
Het platform ondersteunt zorg- en welzijnswerkers niet alleen bij de detectie, maar ook bij de opvolging van zwangere vrouwen. Dit gebeurt onder meer door het aanbieden van advies, het samenstellen van een geïntegreerd zorgteam, het aanduiden van een zorgcoördinator en het faciliteren van multidisciplinair overleg.
Vandaag maken al 21 Vlaamse ziekenhuizen en 107 organisaties in de eerste lijn en zelfstandige zorgverleners gebruik van het platform. Het is de ambitie van dit geïntegreerd programma om elke zwangere vrouw in ons land de kans te bieden om in gesprek te gaan over haar psychosociaal welzijn en de nodige ondersteuning te ontvangen.
Maatschappelijke impact
Momenteel blijft naar schatting 75% van de psychosociale problemen ondergedetecteerd, en duurt het gemiddeld 10 jaar voordat mensen hulp zoeken. Systematische screening kan de detectiegraad tot wel vijf keer verhogen. De maatschappelijke kost voor perinatale problemen in België wordt geschat op 1,5 miljard euro per jaar. Onderzoek toont aan dat elke euro geïnvesteerd in preventieve opsporing van perinatale mentale problemen, een besparing van 27 euro kan opleveren.
